Jestem badaczką rozwoju językowego i przyswajania umiejętności czytania u dzieci jedno- i wielojęzycznych.
Szukam odpowiedzi na pytania związane z tym, jak przebiega rozwój językowy dzieci, oraz jak ten rozwój można mierzyć.
Obecnie pracuję na Wydziale Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego w zespole naukowym MultiLADA, razem z którym prowadzę badania dotyczące rozwoju językowego dzieci jedno- i wielojęzycznych.
Obroniłam dwie prace doktorskie: z psychologii na Wydziale Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego (dotyczącą słownika umysłowego dzieci o typowym i zaburzonym rozwoju językowym) oraz z neurobiologii w Instytucie Biologii Doświadczalnej PAN im. M. Nenckiego (dotyczącą neuronalnego podłoża deficytu fonologicznego u dzieci z dysleksją rozwojową). Ukończyłam też studia magisterskie z psychologii i licencjackie z matematyki.
Jestem współautorką kilkudziesięciu artykułów naukowych dotyczących rozwoju językowego dzieci jedno- i wielojęzycznych, metod pomiaru rozwoju językowego, charakterystyk słów, wykorzystywanych w badaniach, oraz różnych aspektów rozwoju umiejętności czytania u dzieci z dysleksją rozwojową. Jako badaczka brałam udział w kilkunastu projektach naukowych, wykorzystujących różne techniki badawcze (np. fMRI, eye-tracking, kwestionariusze), realizowanych także we współpracy międzynarodowej.
Interesuję się rozwojem językowym i przyswajaniem umiejętności czytania u dzieci jedno- i wielojęzycznych, w warunkach typowego rozwoju i w warunkach neuroróżnorodności. Interesują mnie też zagadnienia związane z tworzeniem narzędzi do oceny rozwoju językowego dzieci.
2024
2023
2022
2021
2019
2018
2017
2016
Międzyjęzykowe Zadania Słownikowe CLTs
Od 2011 jestem zaangażowana w rozwój Międzyjęzykowych Zadań Słownikowych CLT: nowatorskiej metody, której celem jest porównywalny pomiar słownictwa dzieci w różnych językach. CLT to zadania rozpoznawania i nazywania obrazków, służące do badania zasobu słownictwa dzieci w wieku od około 3 do około 6 lat. Obecnie istnieje około 40 wersji językowych CLTs opracowanych według uniwersalnej międzyjęzykowej procedury, którą współtworzyłam (Haman, Łuniewska i Pomiechowska, 2015). W rozwój CLTs jestem zaangażowana na wszystkich możliwych frontach: wspieram autorów w tworzeniu nowych wersji językowych, prowadzę badania z wykorzystaniem polskiej (i nie tylko) wersji CLT, badam trafności i rzetelność CLT, sprawdzam, czy CLT da się zastąpić kwestionariuszem wypełnianym przez rodziców. Angażując się w kolejne projekty naukowe, chętnie dzielę się doświadczeniem, które zebrałam, współtworząc zadania słownik owe w ponad 30 wersjach językowych.
Wyniki badań związanych z wykorzystywaniem i rozwojem CLT były opublikowane w serii publikacji, np. Łuniewska i in., 2024; Łuniewska i in., 2022, Łuniewska i in., 2019, Łuniewska i in., 2016, Wolna i in., 2023, Hansen i in., 2019, Haman i in., 2017, Hansen i in., 2017.
Projekt rozpoczął się w akcji COST Bi-SLI, a aktualnie finansowany jest ze środków IDUB UW i realizowany w zespole MultiLADA. Więcej o CLT: tutaj.
Od 2024 prowadzę badania dotyczące funkcjonowania językowego, poznawczego i emocjonalnego dzieci wychowywanych w tzw. "dwujęzyczności zamierzonej". W Polsce coraz więcej rodzin wprowadza - poza polskim - dodatkowy język komunikacji w domu, najczęściej angielski. Według wstępnych szacunków rodzice w nawet 7% rodzin o wysokim statusie społecznoekonomicznym decydują się przynajmniej przez jakiś czas mówić do dzieci po angielsku, mimo że pochodzą z jednojęzycznych rodzin i całe życie mieszkali w Polsce, a angielskiego nauczyli się w szkole. Do tej pory nie przeprowadzono systematycznych badań dotyczących tego, jak przebiega rozwój językowy dzieci wychowywanych w takiej sytuacji językowej.
Projekt finansowany jest ze środków NCN, opis projektu można znaleźć: tutaj.
We współpracy polsko-norweskiej jako zespół MultiLADA prowadziliśmy badania dotyczące przebiegu rozwoju językowego i rozwoju wiedzy o świecie w trzech grupach dzieci: dzieci jednojęzycznych w Polsce, jednojęzycznych w Norwegii i polsko-norweskich dzieci dwujęzycznych. W projekcie PolkaNorski byłam liderką badania, w którym sprawdzaliśmy, jak dzieci jedno- i dwujęzyczne rozwijają słownictwo. W badaniach wykorzystywaliśmy polską i norweską wersję CLT. Analizy danych zebranych w części projektu, za którą odpowiadałam, pozwolą stwierdzić, jakie wyniki w CLT są typowe dla dzieci w określonym wieku, jak te wyniki różnią się między dziećmi polsko- i norwsekojęzycznymi, oraz jakie czynniki związane z dziećmi (np. czas kontaktu z językami), oraz ze słowami (np. wiek przyswajania słów albo to, czy podobnie brzmiące słowo ma podobne znaczenie w polskim i norweskim) mają wpływ na wyniki w CLT.
Projekt finansowany był ze środków NCN, realizowany w zespole MultiLADA, a jego kierowniczkami były prof. Ewa Haman i prof. Nina Gram Garmann. Więcej o projekcie PolkaNorski: tutaj.
Jako badaczka, a później doktorantka w Instytucie Biologii Doświadczalnej PAN im. M. Nenckiego byłam zaangażowana w serię projektów dotyczących neuronalnego podłoża dysleksji rozwojowej. W badaniach wykorzystywaliśmy funkcjonalny rezonans magnetyczny (fMRI) oraz różne zadania poznawcze, dzięki którym dowiadywaliśmy się, jakie deficyty - np. fonologiczne i związane z szybkim zautomatyzowanym nazywaniem - mogą występować u dzieci z dysleksją rozwojową. Prowadzone przez nas podłużne badania pozwalały na zaobserwowanie związanych z nauką czytania zmian w funkcjonowaniu mózgu podczas wykonywania zadań fonologicznych, czytania czy dopasowywania litery do głoski u dzieci typowo rozwijających się i dzieci z dysleksją.
Wyniki projektów opisywane były w serii publikacji, m.in. Dębska i Łuniewska i in., 2021, Łuniewska i in., 2018, Łuniewska i in., 2019, Beck i in., 2024, Wójcik i in., 2024, Chyl i in., 2023, Chyl i in., 2021, Dębska i in., 2021, Dynak i in., 2021, Dębska i in., 2019, Chyl i in., 2018a, Chyl i in., 2018b, Dębska i in., 2016.
Projekty finansowane były ze środków NCN, realizowane w Pracowni Neurobiologii Procesów Językowych, a ich kierowniczkami były prof. Katarzyna Jednoróg i prof. Anna Grabowska.
W Instytucie Biologii Doświadczalnej PAN im. M. Nenckiego kierowałam projektem, którego celem było sprawdzenie, czy trudności w czytaniu u dzieci z dysleksją rozwojową mogą wynikać ze zjawiska stłoczenia wzrokowego, polegającego na tym, że bodźce (litery) prezentowane blisko innych bodźców (innych liter w słowie) jest trudniej rozpoznać niż te same bodźce prezentowane pojedynczo. W badaniu wykorzystywałam ocenę poziomu czytania oraz pomiaru ruchu gałek ocznych (eye-tracking). Wyniki projektu pokazały, że rozstrzelenie tekstu - czyli zwiększenie odstępów między literami i słowami w tekście, redukujące efekt stłoczenia wzrokowego - w równym stopniu poprawia czytanie u dzieci z dysleksją, jak i u dzieci typowo rozwijających się.
Wyniki projektu zostały opisane w publikacji Łuniewska i in., 2022.
Kierowany przeze mnie projekt finansowany był ze środków NCN, realizowany w Pracowni Neurobiologii Procesów Językowych, a jego opiekunką naukową była prof. Katarzyna Jednoróg.
W realizowanym przez Instytut Badań Edukacyjnych i Uniwersytet SWPS projekcie stworzyliśmy baterię narzędzi umożliwiającą ocenę funkcjonowania poznawczego dzieci i młodzieży w wieku od 3 miesięcy do 25 lat. Bateria testów została opracowana w sposób uwzględniający różnorodne potrzeby edukacyjne dzieci i młodzieży, w tym potrzeby osób z doświadczeniem migracji, niepełnosprawnością intelektualną, dysfunkcją wzroku lub słuchu, zaburzeniami językowymi, zaburzeniami uczenia się, ADHD czy zaburzeniami ze spektrum autyzmu, ale także potrzeby osób z ponadprzeciętnym potencjałem poznawczym. Moja rola w projekcie polegała na konsultacjach psychometrycznych, przeprowadzaniu analiz danych oraz opracowaniu norm do części testów z baterii. Opracowana bateria testów została wyróżniona nagrodą Ministra Edukacji i Szkolnictwa Wyższego za wybitne osiągnięcie wdrożeniowe w 2024. Projektem po stronie IBE kierowała prof. Grażyna Krasowicz-Kupis, a po stronie SWPS prof. Grzegorz Sędek. Więcej o projekcie: tutaj.
W projekcie StarWords stworzyliśmy aplikację mobilną, w której rodzice prowadzili swojego rodzaju dzienniki mowy dzieci. Dzięki zebranym w projekcie danym, dowiemy się, w jakim wieku dzieci jedno- i dwujęzyczne osiągają kamienie milowe w rozwoju językowym. Obecnie w projekcie jestem odpowiedzialna za analizę charakterystyk pierwszych słów raportowanych przez rodziców.
Projekt finansowany był ze środków NCN, realizowany w zespole MultiLADA, a jego kierowniczką była prof. Ewa Haman, a główną wykonawczynią (post-doc) dr Karolina Muszyńska. Więcej o projekcie StarWords: tutaj.
W latach 2015-2024 uczyłam na UW i USWPS m.in. takich przedmiotów jak:
Dwu- i wielojęzyczność w komunikacji międzykulturowej
Prowadzę kursy dotyczące tego, na czym znam się najlepiej, m.in.:
Jako opiekunka naukowa lub promotorka prowadzę praktyki studenckie, zespołowe projekty badawcze, seminaria i prace (licencjackie, magisterskie, doktorskie) z psychologii i kognitywistyki.